กระแสลมวนขั้วโลกคืออะไร? ทำไมถึงทำให้โลกหนาว

ในเดือนมกราคม ปี 2025 ประเทศสหรัฐอเมริกาได้เผชิญกับอากาศหนาวจัด ลมแรงและหิมะตกหนัก ส่งผลให้บางพื้นที่มีหิมะตกสะสมสูงถึง 45 เซนติเมตร และมีรายงานพบผู้เสียชีวิตจากพายุฤดูหนาวอย่างน้อย 6 คน สำนักงานด้านอุตุนิยมวิทยาของสหรัฐฯ ประเมินว่า เหตุการณ์ครั้งนี้อาจเป็นหิมะที่ตกหนักในรอบ 10 ปี ของสหรัฐฯ ขณะที่หลายประเทศในยุโรป เช่น อังกฤษ เยอรมนี และประเทศในทวีปเอเชีย เช่น เกาหลีใต้ ญี่ปุ่น ก็เผชิญกับสภาพอากาศที่เลวร้ายลักษณะนี้เช่นกัน ทุกท่านเคยสงสัยไหมว่า ทำไมอากาศหนาวจัดถึงได้แผ่ปกคลุมบางพื้นที่ของโลกได้อย่างรวดเร็ว และรุนแรง คำตอบอาจซ่อนอยู่ในปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่น่าสนใจอย่างยิ่ง นั่นคือ “กระแสลมวนขั้วโลก” หรือ Polar Vortex

กระแสลมวนขั้วโลกคืออะไร?

กระแสลมวนขั้วโลก หรือ Polar Vortex เป็นกระแสลมที่หมุนวนในเขตขั้วโลกเหนือบริเวณมหาสมุทรอาร์กติก (Arctic Ocean) และขั้วโลกใต้บริเวณทวีปแอนตาร์กติกา (Antarctica) มีการเคลื่อนที่ในลักษณะหมุนทวนเข็มนาฬิกาตลอดทั้งปี ทำหน้าที่คอยกักเก็บความเย็นให้อยู่ที่บริเวณขั้วโลก ป้องกันไม่ให้ขยายออกไป และไม่ให้ความร้อนจากละติจูดกลางเข้ามาได้ โดยมี Polar jet stream หรือ กระแสลมกรด ล้อมรอบไว้ เปรียบเสมือนกำแพงที่แข็งแกร่งกั้นระหว่างอากาศเย็นและอากาศอุ่น ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เราได้เห็นปรากฏการณ์กระแสลมวนขั้วโลกที่รุนแรงและเกิดขึ้นบ่อยครั้ง สาเหตุนั้นเกิดจากความแตกต่างของอุณหภูมิบริเวณขั้วโลก โดยปกติผิวน้ำแข็งบริเวณมหาสมุทรอาร์กติกและทวีปแอนตาร์กติกาจะคอยทำหน้าที่สะท้อนความร้อนจากดวงอาทิตย์ แต่ผลกระทบจากภาวะโลกร้อนทำให้ชั้นบรรยากาศถูกทำลายจนเกิดช่องโหว่ให้แสงอาทิตย์ส่องเข้ามายังโลกได้มากขึ้น ส่งผลให้น้ำแข็งละลายจนไม่สามารถสะท้อนความร้อนกลับได้อย่างที่เคย เกิดความแตกต่างของสภาพอากาศ ทำให้มวลความเย็นแผ่ลงมายังเขตที่อุ่นกว่า และบางพื้นที่มีความอุ่นเข้าไปแทนที่ นอกจากนี้ สภาพอากาศไม่สมดุลยังส่งผลให้กระแสลมกรดอ่อนกำลังลง จนทำให้กระแสลมวนขั้วโลกแผ่ขยายตัวออกไป และส่งผลกระทบต่อสภาพอากาศบริเวณใกล้เคียงอย่างคาดไม่ถึง

การเกิดกระแสลมวนขั้วโลก
รูปที่ 1 การเกิดกระแสลมวนขั้วโลก ที่มา: washingtonpost

ผลกระทบของกระแสลมวนขั้วโลก

  • อากาศหนาวจัด: กระแสลมวนขั้วโลกจะนำพาอากาศหนาวเย็นจากขั้วโลกกลับลงมาสู่บริเวณละติจูดต่ำ ก่อให้เกิดสภาวะหนาวสุดขั้ว ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ทำให้เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคระบบทางเดินหายใจ รวมทั้งส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของสิ่งมีชีวิต ระบบนิเวศในบริเวณขั้วโลก และมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลกในระยะยาวอีกด้วย
  • การเกิดพายุ: การแปรปรวนของกระแสลมวนขั้วโลกส่งผลต่อกระแสลมในชั้นบรรยากาศ นำไปสู่พายุที่รุนแรง เช่น พายุหิมะ พายุฝนฟ้าคะนอง พายุทอร์นาโด ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สิน
  • ปัญหาการคมนาคมและโครงสร้างพื้นฐาน: อากาศหนาวจัดและหิมะตกหนักจะส่งผลกระทบต่อการคมนาคมขนส่ง ทำให้การเดินทางเป็นไปด้วยความยากลำบาก เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุบนท้องถนนและส่งผลกระทบต่อโครงสร้างพื้นฐานอื่น ๆ เช่น เมื่อสายไฟฟ้าเผชิญกับสภาพอากาศที่หนาวเย็นจัด อาจส่งผลทำให้สายไฟฟ้าเปราะบางเสี่ยงต่อการขาด และไฟฟ้าดับเป็นวงกว้าง จนส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของประชาชน

กระแสลมวนขั้วโลกกับอากาศหนาวในไทยเกี่ยวข้องกันแค่ไหน?

หลายคนอาจจะเคยได้ยินข่าวเกี่ยวกับกระแสลมวนขั้วโลกและสงสัยว่ามันเกี่ยวข้องกับอากาศหนาวในประเทศไทยของเราหรือไม่ คำตอบคือ กระแสลมวนขั้วโลกไม่ส่งผลกระทบโดยตรงต่อไทย เนื่องจากประเทศไทยอยู่ห่างจากขั้วโลกเหนือมากเกินกว่าที่กระแสลมวนขั้วโลกจะแผ่ความหนาวเย็นมาถึงได้โดยตรง อีกทั้งยังมีเทือกเขาหิมาลัยที่ทำหน้าที่เหมือนกำแพงธรรมชาติ กั้นมวลอากาศเย็นจากขั้วโลกไม่ให้แผ่ลงมาถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทย

สาเหตุที่ทำให้ไทยอากาศหนาว: อากาศหนาวในประเทศไทย ส่วนใหญ่เกิดจากมวลอากาศเย็นที่แผ่ลงมาจากประเทศจีน ซึ่งเป็นผลมาจากความแตกต่างของความกดอากาศระหว่างประเทศจีนและทะเลจีนใต้ กระแสลมวนขั้วโลกเป็นเพียงส่วนหนึ่งที่ส่งผลต่อการเคลื่อนตัวของมวลอากาศเย็นนี้เท่านั้น

เราจะรับมือกับสถานการณ์นี้ได้อย่างไร?

  • สร้างความตระหนักรู้:  การสร้างความตระหนักรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับกระแสลมวนขั้วโลกจะช่วยให้เราสามารถเตรียมตัวรับมือกับสภาพอากาศที่แปรปรวนได้ดียิ่งขึ้น ภาครัฐจึงควรเผยแพร่แนวทางการรับมือเกี่ยวกับปรากฏการณ์กระแสลมวนขั้วโลกแก่ประชาชน เพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับสภาพอากาศหนาวจัด
  • เตรียมพร้อมรับมือกับภัยพิบัติ: รัฐบาลและประชาชนต้องร่วมมือกันในการเตรียมความพร้อมรับมือกับภัยพิบัติที่อาจเกิดขึ้นจากกระแสลมวนขั้วโลก เช่น การพัฒนาระบบเตือนภัยล่วงหน้า แจ้งเตือนประชาชนให้เตรียมพร้อมรับมือ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานให้ทนทานต่อสภาพอากาศหนาวจัด เป็นต้น
  • ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก: การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นวิธีการที่สำคัญที่สุดในการลดการแปรปรวนของสภาพภูมิอากาศ

กระแสลมวนขั้วโลกเป็นเหมือนสัญญาณเตือนภัยจากธรรมชาติว่า ถึงเวลาแล้วที่เราต้องเร่งแก้ไขปัญหาสภาพอากาศที่แปรปรวน และช่วยกันดูแลโลก มิฉะนั้นกระแสลมวนขั้วโลกอาจจะมาเยี่ยมเยือนเราบ่อยขึ้นก็ได้นะ

บทความโดย นางสาวอัฏฐารจ ชาวชน นักวิชาการสิ่งแวดล้อมปฏิบัติการ กองติดตามประเมินผลสิ่งแวดล้อม (กตป.)

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรม KM For Journey to be the writer

เอกสารอ้างอิง

How the polar vortex could bring winter back after temperatures warm – The Washington Post  https://www.washingtonpost.com/weather/2024/01/20/polar-vortex-extreme-weather-arctic-february/

National Oceanic and Atmospheric; สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน); กรมอุตุนิยมวิทยา

GIISTDA, โลกจะร้อนหรือหนาวกันแน่ ? Polar Vortex กระแสลมวนเย็นยะเยือก เข้าถึงจาก https://gistda.or.th/news_view.php?n_id=5571&lang=EN

ThaiPBS, พายุหิมะถล่มสหรัฐฯ หนาวสุดขั้วจากปรากฏการณ์ Polar Vortex เข้าถึงจาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/347944

ThaiPBS, อ่วม! พายุหิมะพัดถล่มสหรัฐฯ-ยุโรป อุณหภูมิเย็นยะเยือก เข้าถึงจาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/347886

ThaiPBS, เกาหลีใต้เตือนหิมะตกหนักปกคลุม “โซล-คังวอน” เข้าถึงจาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/347881

เว็บไซต์นี้ใช้คุกกี้เพื่อปรับปรุงประสบการณ์ของคุณ เราจะถือว่าคุณรับได้กับเรื่องนี้ แต่คุณสามารถเลือกไม่รับได้หากต้องการ ยอมรับ อ่านเพิ่มเติม

Privacy & Cookies Policy