10 กุมภาพันธ์ 2567 เปลี่ยนระบบนิเวศทางเศรษฐกิจจากร้ายให้เป็นดีด้วย ‘กิจการเพื่อสังคม’

ที่มา https://thestandard.co/economy-ecosystem-change-with-social-enterprise/

ในช่วงก่อนปี 2530 ชาวไทยภูเขาและชนกลุ่มน้อยบนดอยตุงมีสภาพความเป็นอยู่ที่ยากลำบาก เด็กเกิดใหม่ไม่มีโอกาสได้รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เข้าถึงระบบสาธารณสุข หรือได้รับการศึกษา จึงเติบโตมาโดย ‘ขาดโอกาส’ ในการประกอบอาชีพ พวกเขาหันไปปลูกฝิ่นขายประทังชีวิต แต่ฝิ่นก็ไม่ได้สร้างรายได้อย่างต่อเนื่อง ซ้ำร้าย การปลูกฝิ่นยังเป็นต้นเหตุของปัญหาอาชญากรรมและยาเสพติด ตลอดจนปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม เช่น คุณภาพดินเสื่อม ซึ่งส่งผลให้พวกเขาขาดพื้นที่ทางการเกษตรในการทำมาหากิน ดูเหมือนสภาพเศรษฐกิจและสังคมของดอยตุงจะติดอยู่ใน ‘ระบบนิเวศร้าย’ ที่มิอาจเปลี่ยนแปลงได้

โครงการพัฒนาดอยตุงฯ เป็นตัวอย่างของ ‘กิจการเพื่อสังคม’ (Social Enterprise) กิจการเพื่อสังคมเป็นองค์กรที่ผลิตสินค้าและบริการ มีงบดุลและงบรายรับรายจ่ายเหมือนบริษัทเอกชนที่แสวงหากำไร แต่มีวัตถุประสงค์เพื่อแสวงหาผลประโยชน์สูงสุดแก่คนในสังคม กิจการทางสังคมจึงเป็นกลไกทางเลือกในการแก้ปัญหาทางเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อมที่กลไกภาครัฐและกลไกตลาดไม่สามารถแก้ไขได้

เอกลักษณ์สำคัญของกิจการเพื่อสังคมคือ 1. รูปแบบการพัฒนาจะมุ่งเน้นการสร้างระบบนิเวศทางเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดี เพื่อทดแทนระบบนิเวศเดิมที่แย่ โดยมีเป้าหมายให้ระบบนิเวศใหม่สามารถดำรงอยู่ต่อไปได้ในระยะยาว 2. การให้เวลากับการสะสมทุนทางเศรษฐกิจและสังคม ควบคู่ไปกับการทดลองหาวิธีการพัฒนาที่เหมาะสม กิจการเพื่อสังคมจึงแตกต่างจากธุรกิจที่แสวงหาผลกำไร ซึ่งต้องการเห็นผลการดำเนินงานเป็นตัวเงินในระยะเวลาที่สั้นกว่า
ในขณะเดียวกัน กลไกภาครัฐขึ้นกับวัฏจักรทางการเมือง การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอาจทำให้การแก้ปัญหา
โดยอาศัยกลไกภาครัฐขาดความต่อเนื่องได้