27 เมษายน 2566 Bio-Credit: มิติใหม่ของการใช้กลไกตลาดเพื่อดูแลสิ่งแวดล้อม
ที่มา : https://www.thansettakij.com/blogs/columnist/setsawana/563140
ความหลากหลายทางชีวภาพมีบทบาทสำคัญต่อการดำรงชีวิตและต่อคุณภาพชีวิตของมนุษย์ในหลายมิติ ธรรมชาติเป็นแหล่งผลิตอาหาร เป็นแหล่งพลังงาน เป็นที่มาของยารักษาโรค รวมถึงเป็นแหล่งที่มาของบริการทางระบบนิเวศ (eco system services) ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต
เช่น การควบคุมคุณภาพนํ้า คุณภาพอากาศ การดูดซับก๊าซเรือนกระจก และการเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตที่มนุษย์พึ่งพาอาศัย (เช่น สัตว์ทะเล เป็นต้น) อีกทั้งยังเป็นฐานทรัพยากรที่สำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศอีกด้วย ดังนั้นการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพจึงส่งผลต่อชีวิตความเป็นอยู่ของมนุษย์อย่างที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้
เครดิตความหลากหลายทางชีวภาพ (biodiversity credits หรือ bio-credits) เป็นหนึ่งนวัตกรรมที่นำกลไกตลาดมาใช้ในการระดมเงินทุนเพื่อดูแลธรรมชาติ ซึ่งการทำงานของไบโอ เครดิต มีลักษณะคล้ายกับการทำงานของคาร์บอนเครดิตในตลาดภาคสมัครใจ (voluntary carbon credits) ในลักษณะที่ไบโอเครดิตเป็นสินค้าที่สามารถซื้อขายได้
โดยฝั่งผู้ซื้ออาจเป็นประชาชนทั่วไป หรือ บริษัทที่มีความยินดีจะจ่ายเพื่อปกป้อง/ฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพ และฝั่งผู้ผลิต/ผู้ขายจะเป็นผู้ที่ลงทุนดำเนินโครงการที่สามารถปกป้อง/ฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพได้
หากมีตลาดไบโอเครดิตเกิดขึ้น เมื่อฝั่งผู้ผลิตดำเนินโครงการที่สามารถปกป้อง/ฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพ จนเกิดผลจริงในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง ก็สามารถนำข้อมูลเชิงปริมาณมาแสดงถึงผลดีที่เกิดต่อธรรมชาติเพื่อนำไปออกใบ รับรองว่า มีการดำเนินงานที่ดีต่อความหลากหลายทางชีวภาพเกิดขึ้นจริง ซึ่ง 1 หน่วยของใบรับรองนี้ก็คือ ไบโอเครดิต 1 หน่วยนั่นเอง
เมื่อผู้ผลิตได้ไบโอเครดิตที่ได้รับการรับรองแล้วก็สามารถนำไบโอเครดิตนี้ไปขายให้แก่ผู้ซื้อที่ยินดีจ่ายเงินเพื่อสนับสนุนความหลากหลายทางชีวภาพได้ ทำให้ผู้ที่ลงทุนดำเนินโครงการที่ช่วยดูแลธรรมชาติ สามารถได้เงินลงทุนคืน หรือ อาจได้กำไรจากการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมได้ ซึ่งหากการซื้อขายไบโอเครดิตแพร่หลายมากขึ้น ก็จะจูงใจให้เกิดการลงทุนในการดูแลสิ่งแวดล้อมเพิ่มขึ้น
ในปัจจุบัน เริ่มมีการดำเนินโครงการผลิตและขายไบโอเครดิตเกิดขึ้นบ้างแล้ว แต่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายนัก อีกทั้งยังขาดมาตรฐานการออกไบโอเครดิต ที่เป็นมาตรฐานเดียวกันในระดับโลก สำหรับประเทศไทยซึ่งมีความหลากหลายทางชีวภาพในลำดับต้นๆ ของโลก และทรัพยากรธรรมชาติของไทยได้ถูกทำลายลงในหลายพื้นที่และมีอีกหลายพื้นที่ที่ถูกคุกคาม ไบโอเครดิตจึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจ ในการแก้ปัญหาการขาดแคลนการลงทุนในการดูแลทรัพยากรธรรมชาติของประเทศ
ดังนั้น การดำเนินงานด้านไบโอเครดิต จึงเป็นสิ่งที่ไทยควรจับตามอง และควรมีการศึกษาต่อไปเพื่อประโยชน์ในการปกป้องและฟื้นฟูทรัพยากรความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศไทยให้คงอยู่เป็นมรดกของลูกหลานสืบไป