9 ตุลาคม 2563 พลาสติกรีไซเคิล หนทางยั่งยืนของเศรษฐกิจแบบหมุนเวียนจริงหรือ?
ที่มา:
https://mgronline.com/greeninnovation/detail/9630000103117
บทวิเคราะห์ของผู้เชี่ยวชาญจาก เดอะ การ์เดียน ยกประเด็นการยึดโยงความก้าวหน้าและยั่งยืนของเศรษฐกิจหมุนเวียน หรือ Circular Economy ไว้กับพลาสติกรีไซเคิล ว่าใช่คำตอบสุดท้ายจริงหรือไม่ เพราะถึงวันนี้ โลกยังไม่เห็นจุดเริ่มต้น ทิศทาง และจุดเป้าหมายปลายทางของเศรษฐกิจแบบหมุนเวียนแต่อย่างใด จากที่มีการเสนอหลากหลายแนวทาง เศรษฐกิจแบบหมุนเวียน คือ เศรษฐกิจที่ปฏิเสธโมเดลธุรกิจที่นำเอาทรัพยากรมาใช้ ผลิตหรือสร้างขยะที่ไม่สามารถย่อยสลายได้ ใช้ครั้งเดียวทิ้ง ซึ่งตามนิยามของ Ellen MacArthur Foundation ได้ระบุ ๓ แคมเปญ ลดขยะ ด้วยการออกแบบที่ไร้ขยะและมลภาวะแต่แรก ทำให้วัตถุดิบและสินค้ายังคงใช้หมุนเวียนหลายรอบ และฟื้นฟูระบบธรรมชาติ ซึ่งเหล่านี้นำมาซึ่งการเน้นวงจรพลาสติกรีไซเคิลในการผลิตสินค้าและบริการของผู้ประกอบการในธุรกิจภาคส่วนต่างๆ ซึ่งมูลนิธิ Ellen MacArthur Foundation ชี้ว่าปริมาณพลาสติกรีไซเคิลดังกล่าวมากกว่าปริมาณสินค้าทั้งหมดที่กิจการต่างๆ ผลิตหลายเท่าตัวไปแล้ว
นอกจากนั้น ยังเปิดตัว Plastic Bank และอุตสาหกรรมผลิตซ้ำหรือ Reprocessing เมื่อมีความต้องการวัตถุดิบที่ผ่านกระบวนการรีไซเคิลจากอุตสาหกรรมรีไซเคิลขึ้นมากมายเป็นดอกเห็ด อาจจะทำให้โลกใบนี้บรรลุผลการใช้หีบห่อจากการรีไซเคิล หรือจากการใช้ซ้ำ 100% ภายในปี พ.ศ. ๒๐๒๕ เป็นการสร้างบรรยากาศที่ดี และน่าพอใจในการสร้างเศรษฐกิจแบบหมุนเวียนสำหรับพลาสติก แต่ที่จริง พลาสติกรีไซเคิลเป็นเพียงส่วนเดียวของระบบเศรษฐกิจหมุนเวียน บริษัทขนาดใหญ่ เช่น ไฮเนเก้นกำลังหาเทคนิคอื่นๆ ได้แก่ การลดสัดส่วนการใช้พลาสติกและวัตถุดิบอื่นๆ ที่สำคัญในการสร้างขยะ หรือมลภาวะตั้งแต่จุดเริ่มต้นการออกแบบก่อนการผลิตจริง โดยเฉพาะการออกแบบแนว Zero – waste พร้อมเพิ่มสิ่งอำนวยความสะดวกในการทำให้เกิดการใช้ซ้ำและการเติมเต็มให้ใช้ซ้ำได้จริงอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการขยายผลของไบโอพลาสติกในสินค้าอย่างจริงจัง ในขณะเดียวกัน พฤติกรรมของผู้ซื้อเป็นพฤติกรรมการใช้หีบห่อแบบซ้ำหลายรอบ แทนที่จะทิ้งแล้วซื้อใหม่ทุกครั้ง เช่น น้ำยาล้างจาน น้ำยาซักผ้า ที่ออกแบบหีบห่อให้เหมาะสมในการนำมาใช้ซ้ำ มีความยืดหยุ่นเพิ่มขึ้นในการผ่านวงจรรีไซเคิล นอกจากนั้น ยังเสนอแนวคิดให้กำจัดพฤติกรรมการใช้พลาสติกแบบพร้อมเพรียงกัน ซึ่งเป็นวิธีดีที่สุดในการทำให้ขยะพลาสติกพบกับจุดจบถาวร และเข้าข่ายนิยามแรกของ Ellen MacArthur Foundation และหากสามารถเปลี่ยนสภาพของการซักผ้า ทำความสะอาดจากการใช้เป็นน้ำเป็นผงอย่างเดิม ก็จะแก้ปัญหาการใช้หีบห่อพลาสติกไปได้ทางหนึ่ง ซึ่งเท่ากับความท้าทายย้ายมาอยู่ที่ฝั่งของผู้บริโภคด้วย ไม่ใช่เรื่องของผู้ประกอบการที่เป็นฝ่ายผลิตเท่านั้น สิ่งที่เป็นส่วนผสมที่สำคัญอีกองค์ประกอบหนึ่งของเศรษฐกิจแบบหมุนเวียน เฉพาะกรณีของพลาสติกหมุนเวียน คือ การสร้างเครือข่ายขนาดมหึมาของการทำงานร่วมกันอย่างพร้อมเพรียง ซึ่งกรณีของไฮเนเก้นถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของระบบเศรษฐกิจพลาสติกใหม่ ตามกรอบแนวคิดของ Ellen MacArthur Foundation ภายใต้กรอบแนวคิดที่เป็นธีมพันธมิตรร่วมกัน the Alliance to End Plastic Waste จึงมีการวิเคราะห์กันว่า การขาดแนวทางชัดเจน ยังทำแบบหลากหลายต่างคนต่างทำ ไม่ได้ทำให้ระบบเศรษฐกิจแบบหมุนเวียนชะงักงัน แต่อาจจะล่าช้า ไม่เกิดการผนึกพลังชัดเจนและยังซับซ้อนอีกหลายประเด็นที่ต้องกำหนดแนวทางที่เป็นคำตอบให้ชัดเจน ในขณะที่ความพยายามเปลี่ยนระบบสู่เศรษฐกิจแบบหมุนเวียนยังคงดำเนินการต่อไป