ONEP Learning #11

🎮 ทำไม EPI ถึงเป็นตัวกำหนด ‘รีโมต’ นโยบายควบคุมอนาคตประเทศไทย?
มารู้จัก EPI Thailand กัน
เคยสงสัยไหมว่า… 🤔
อะไรที่เป็นตัวสะท้อนคุณภาพสิ่งแวดล้อมของประเทศ? ดัชนีสมรรถนะสิ่งแวดล้อม หรือ EPI นี่ไง ที่เป็นตัวบอกประสิทธิภาพในการดูแลสิ่งแวดล้อม และ EPI เปรียบเสมือนเครื่องมือที่กำหนด “รีโมต” บังคับทิศทางนโยบายสิ่งแวดล้อมของไทย อย่างไร?
โดย EPI จะแสดงผลเป็นค่าคะแนน ตั้งแต่ 0 – 100 ยิ่งสูงยิ่งดี✅ ดังนั้น ถ้าตัวเลขนี้ขยับขึ้นหรือลง⬆️⬇️ จะบอกภาพรวมคุณภาพสิ่งแวดล้อม🌱 ที่เกี่ยวข้องกับอากาศที่เราหายใจ น้ำที่เราดื่ม เมืองที่เราอยู่ และความยั่งยืนที่เราจะส่งต่อให้รุ่นถัดไปอย่างไร?
คำถามเหล่านี้คือจุดเริ่มต้นที่จะพาเราไปรู้จัก EPI Thailand ให้ชัดเจนมากกว่าเดิม พร้อมเรื่องราวเบื้องหลังตัวเลขที่จะทำให้คุณมองอนาคตประเทศไทยแตกต่างออกไป

🌱“EPI Thailand คืออะไร…?” 🇹🇭
ดัชนีสมรรถนะสิ่งแวดล้อม (Environmental Performance Index: EPI)📊 เป็นเครื่องมือวัดประสิทธิภาพของประเทศในการจัดการปัญหาสิ่งแวดล้อม♻️ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของมหาวิทยาลัยเยลและมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย🎓 ซึ่งในทุก ๆ 2 ปีจะมีการให้คะแนนและอันดับประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก ซึ่งผลการประเมินล่าสุด ปี 2567 ประเทศไทยได้ 45.7 คะแนน โดยดัชนี EPI Thailand หรือเรียกว่า “ดัชนีสมรรถนะสิ่งแวดล้อมในบริบทของประเทศไทย” เป็นการพัฒนาของไทยที่ปรับให้สอดคล้องกับนโยบาย 📜การดำเนินการ และบริบทภายในประเทศ แต่ยังสอดคล้องกับ EPI ของมหาวิทยาลัยเยลและมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย โดย EPI Thailand ประกอบด้วย 3 วัตถุประสงค์เชิงนโยบาย 11 ดัชนีย่อย และ 34 ตัวชี้วัด ครอบคลุมเรื่องอนามัยสิ่งแวดล้อม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ
ผลล่าสุดปี 2568 ไทยมีคะแนน EPI Thailand รวม 75.7 คะแนน✅ เพิ่มขึ้นจากปี 2567 ที่ได้ 74.4 คะแนน⬆️ สะท้อนความก้าวหน้าในการจัดการคุณภาพอากาศ น้ำดื่ม ของเสีย ความหลากหลายทางชีวภาพ และการบรรเทาภาวะโลกร้อน🌍
ที่ผ่านมา สผ. ได้ขับเคลื่อนผ่านการลงนามบันทึกความเข้าใจ (MOU) การบูรณาการข้อมูล ร่วมกับ 9 กระทรวง 24 หน่วยงาน และการประเมินผลการทำงานร่วมกันผ่าน Joint KPIs ของหน่วยงานภายใต้กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (7 หน่วยงาน ได้แก่ สผ. อส. ปม. ทส. สส. คพ. และ ทน.) และสำนักงานคณะกรรมการอ้อยและน้ำตาลทราย รวมทั้งการเผยแพร่ข้อมูล EPI Thailand สู่ระดับพื้นที่ เพื่อสร้างความเข้าใจและร่วมกันยกระดับค่าคะแนน EPI Thailand
แม้ตัวเลข EPI Thailand จะชัดเจน แต่ความสำคัญอยู่ที่สมรรถนะของประเทศในการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ซึ่งเชื่อมโยงกับชีวิตเราในทุกวัน ดังนั้น EPI Thailand จึงไม่ใช่แค่ตัวเลข แต่เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้รัฐ เอกชน และประชาชนร่วมกันสร้างคุณภาพสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้นอย่างเป็นระบบและยั่งยืน

🎮 “ทำไมบอกว่า EPI เป็นตัวกำหนดรีโมตควบคุมภาพอนาคตด้านสิ่งแวดล้อมประเทศไทย?”🌍
EPI Thailand เป็นเครื่องมือที่สะท้อนผลการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศ ซึ่งช่วยให้ผู้กำหนดนโยบายเห็นภาพรวมและจุดอ่อน-จุดแข็งของการจัดการสิ่งแวดล้อม หรือหากพูดให้เข้าใจแบบง่าย EPI Thailand ก็เหมือนภาพรวมคะแนน ที่ใช้ตัดเกรดของนักเรียน ในแต่ละวิชา หากคะแนนดีขึ้น แปลว่านโยบายและการจัดการของประเทศในเรื่องนั้น ๆ เริ่มเห็นผลในทิศทางที่ดีขึ้น หากคะแนนลดลง ถือเป็นสัญญาณเตือนว่าต้องเร่งดำเนินการแก้ไข ทำให้รัฐบาล หน่วยงานภาครัฐ เอกชน ภาคประชาสังคม และประชาชน สามารถใช้ข้อมูลนี้ประกอบการกำหนดนโยบาย วางแผนพัฒนา และตัดสินใจเชิงกลยุทธ์
ดังนั้น EPI Thailand จึงเป็นเครื่องมือขับเคลื่อนประเทศด้วยข้อมูล (Data Driven) ส่งผลให้ EPI Thailand กลายเป็นตัวกำหนด “รีโมต” นโยบายสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืนของประเทศ♻️💚

📊“คะแนนดีหรือแย่… ประชาชนได้อะไรและเสียอะไร?”🤔
คะแนน EPI Thailand อาจฟังดูเป็นตัวเลขไกลตัว แต่จริง ๆ มีผลโดยตรงต่อชีวิตประจำวันของเราทุกคน เมื่อตัวเลขสูง⬆️ หมายถึง มีการบริหารจัดการระบบนิเวศและคุณภาพสิ่งแวดล้อม ไม่ว่าจะเป็นอากาศ น้ำ ขยะ และพื้นที่สีเขียวที่จะได้รับการดูแลอย่างเป็นระบบ ช่วยให้คุณภาพชีวิตของประชาชนดีขึ้น และมีต้นทุนทางทรัพยากรธรรมชาติที่ยั่งยืน แต่ถ้าคะแนนต่ำ ก็จะส่งผลในทางตรงข้าม ซึ่งไม่ใช่แค่ตัวเลขที่เสียไป แต่หมายถึงคุณภาพชีวิตของประชาชนที่แย่ลง ดังนั้น การติดตามคะแนน EPI Thailand จะช่วยให้เราตระหนักและร่วมกันสร้างเมืองและสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น
“แล้วประเทศไทยอยู่ตรงไหนบนแผนที่โลกด้านสิ่งแวดล้อม?”
ถ้าเรามองจากแผนที่โลกด้านสิ่งแวดล้อมผ่านดัชนี EPI ของมหาวิทยาลัยเยลและมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย จะพบว่า ประเทศไทยไม่ได้อยู่แถวหน้าของโลก แต่ก็ไม่ได้แย่ที่สุด ด้วยคะแนนเฉลี่ยล่าสุดอยู่ที่ 45.7 คะแนน จัดอยู่ในอันดับที่ 90 จาก 180 ประเทศทั่วโลก และอันดับ 4 ของอาเซียน (รองจากสิงคโปร์ ติมอร์-เลสเต และบรูไน) สะท้อนว่าเรายังมีช่องว่างให้ปรับปรุง แต่ก็มีจุดแข็งที่สามารถต่อยอดได้ ซึ่งผลดังกล่าวมีความเชื่อมโยงไปยังค่าคะแนน EPI Thailand ที่แสดงให้เห็นถึงประเด็นที่ควรเร่งดำเนินการในบริบทของประเทศ เช่น PM2.5 การบำบัดน้ำเสีย และการรักษาพื้นที่อนุรักษ์ เพื่อยกระดับคะแนนโดยรวม 🌍

🚀“การยกระดับค่าคะแนน EPI Thailand”🌱
การดำเนินงานเพื่อยกระดับค่าคะแนน EPI Thailand ไม่สามารถขับเคลื่อนจากส่วนกลางเพียงอย่างเดียว แต่ต้องได้รับความร่วมมือและการดำเนินการของทุกภาคส่วนทั้งส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค รวมทั้งในระดับพื้นที่ ซึ่งความท้าทายดังกล่าว เป็นสิ่งสำคัญที่ สผ. จะต้องเร่งผลักดันต่อไป โดยเฉพาะการสร้างการรับรู้และความเข้าใจกับทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง และการนำไปสู่การปฏิบัติร่วมกับการกำหนดแผนการดำเนินงาน ซึ่งปัจจุบัน สผ. อยู่ระหว่างการขยายความร่วมมือสู่ระดับพื้นที่ โดยพัฒนาผู้รู้ต้นแบบ (Train the trainer) ในภาคการศึกษา เพื่อสร้างความเข้าใจ และร่วมดำเนินงานในการยกระดับค่าคะแนน EPI Thailand อันจะนำไปสู่ผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมในการยกระดับคุณภาพสิ่งแวดล้อมและคุณภาพชีวิตของประชาชนอย่างยั่งยืน

🙌“แล้วเราทุกคน…จะมีส่วนร่วมได้อย่างไร”🌍
เราสามารถช่วยเปลี่ยนโลกให้ยั่งยืนได้ โดยเริ่มจากการคิดก่อนลงมือทำทุกครั้ง เริ่มจากเราเลย! ง่าย ๆ เปลี่ยนที่ตัวเราเอง เช่น ลดขยะ แยกขยะ อ่านฉลากก่อนเลือกซื้อ ลดใช้ถุงพลาสติก ปลูกต้นไม้ เที่ยวอย่างเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ง่าย ๆ แค่นี้เอง… มาร่วมกันเป็นส่วนหนึ่งของภารกิจนี้ไปด้วยกัน สิ่งแวดล้อมที่ดีก็จะอยู่กับเราไปอีกนาน
การติดตามและเข้าใจ EPI Thailand จึงไม่ใช่เรื่องไกลตัว แต่เป็นสิ่งที่ช่วยให้ทุกคนเห็นภาพรวมของอนาคตประเทศได้ชัดขึ้น
✨“ร่วมกันเปลี่ยนค่าคะแนน EPI Thailand ให้ดีขึ้น”
💪“ด้วยความร่วมมือ และการใช้ข้อมูลเป็นพลัง เพื่อเปลี่ยนโลกให้ยั่งยืน”
หากสนใจข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ EPI Thailand 🌎🌿 สามารถอ่านได้ที่ลิงก์ด้านล่างนี้
🌐 ระบบประเมินผลดัชนีสมรรถนะสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย
👉 https://epi.onep.go.th/th/
🏢 เว็บไซต์ สผ. – เอกสารเผยแพร่หมวดดัชนีสมรรถนะสิ่งแวดล้อม (EPI)
👉 https://www.onep.go.th/publications/#publications-epi
อย่าลืมติดตาม Onep Learning ตอนหน้า ที่แอดจะพาคุณไปเจาะลึก เทรนด์ Zero Food Waste ว่ามีความสำคัญอย่างไร ทำไมต้องทำ และตอบโจทย์อะไรบ้าง บอกเลยว่า ถ้าไม่รู้ คือเอ้าท์เลยนะคุณน้าาาาา…