ONEP Learning #5

🌿 มรดกโลกคืออะไร ทำไมถึงสำคัญขนาดนั้น?
มรดกโลก คือ แหล่งธรรมชาติหรือแหล่งวัฒนธรรมที่มีคุณค่าโดดเด่นระดับสากล (Outstanding Universal Value : OUV) ได้รับการรับรองจาก องค์การยูเนสโก (UNESCO) ว่ามีความสำคัญต่อมวลมนุษยชาติทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติ ป่า ภูเขา ถ้ำ ทะเลสาบ หรือโบราณสถานทางประวัติศาสตร์ — ทุกแห่งล้วนเล่าเรื่องราวของโลกที่เราอาศัยอยู่ ตัวอย่างเช่น “กลุ่มป่าดงพญาเย็น–เขาใหญ่” ของไทย ที่ถูกยกให้เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ เพราะมีระบบนิเวศอันสมบูรณ์ และเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์หายากหลายชนิด ซึ่งนี่แหละ คือสิ่งที่ยูเนสโกต้องการปกป้องให้คงอยู่ตลอดไป

🏞️ ทำไมการเป็น “มรดกโลก” ถึงสร้างความภูมิใจระดับชาติ?
การได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกโลก ไม่ใช่เพียงเรื่องของเกียรติยศ แต่ยังเป็น “การยืนยันคุณค่าของประเทศ” ในสายตาชาวโลก เป็นการแสดงให้เห็นถึงความตั้งใจในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมที่สืบทอดมานานหลายร้อยปี แถมยังช่วยดึงดูดความสนใจจากนักท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ทั่วโลก สร้างรายได้ให้กับชุมชนท้องถิ่น และกระตุ้นให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจเรื่องสิ่งแวดล้อมมากขึ้นด้วย 🌍✨

🏛️ การขึ้นทะเบียนมรดกโลก สำคัญแค่ไหน?
กว่าจะได้เป็น “มรดกโลก” ต้องผ่านกระบวนการประเมินอย่างละเอียด ตั้งแต่คุณค่าทางธรรมชาติและวัฒนธรรม ไปจนถึงแผนการบริหารจัดการพื้นที่อย่างยั่งยืน ซึ่งหากได้รับการขึ้นทะเบียนแล้ว พื้นที่นั้นจะได้รับการดูแล สนับสนุน และได้รับความร่วมมือจากนานาชาติ ทั้งด้านการเผยแพร่ความรู้ การสนับสนุนเงินทุน และการถ่ายทอดเทคโนโลยี เพื่อให้สามารถอนุรักษ์ทรัพยากรนั้นไว้ได้อย่างยาวนาน เรียกได้ว่า การขึ้นทะเบียนมรดกโลกไม่ใช่แค่ “ป้ายเชิดชูเกียรติ” แต่คือ “จุดเริ่มต้นของการดูแลสมบัติของโลก” ร่วมกันของทุกประเทศ

✨ ขั้นตอนขอขึ้นทะเบียนเป็นอย่างไร มาตามแอดไปดูรายละเอียดกันเลย
ขั้นตอนการขึ้นทะเบียนแหล่งมรดกโลก แบ่งเป็น 2 ส่วนหลัก ดังนี้
🔍1) การนำเสนอเอกสาร เริ่มจาก (1) การขอรับการบรรจุไว้ในบัญชีรายชื่อเบื้องต้นของศูนย์มรดกโลก (2) การขอรับการประเมินขั้นต้นเอกสารการนำเสนอเป็นแหล่งมรดกโลก และ (3) การขอรับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลก
🔍2) ขั้นตอนการพิจารณาการนำเสนอ ได้แก่
           (1) ขั้นตอนการพิจารณาภายในประเทศ โดยเริ่มจากระดับพื้นที่ หรือระดับหน่วยงานเจ้าของเรื่อง นำเสนอแหล่งต่อคณะอนุกรรมการมรดกโลกที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ทางวัฒนธรรม ที่มีกรมศิลปากร เป็นเลขานุการ และทางธรรมชาติ ที่มีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืชเป็นเลขานุการ ก่อนจัดส่งเรื่องให้ สผ. ในฐานะ สำนักเลขานุการของคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยอนุสัญญาคุ้มครองมรดกโลก นำเสนอเรื่องต่อคณะกรรมการแห่งชาติฯ และคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบตามลำดับ จากนั้น สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จึงจะประสานการลงนามและจัดส่งให้ศูนย์มรดกโลกภายในระยะเวลาที่กำหนด
           (2) ขั้นตอนการพิจารณาของคณะกรรมการมรดกโลก เริ่มจากการจัดส่งเอกสารที่มีความครบถ้วนสมบูรณ์และครบถ้วนทางเทคนิคต่อศูนย์มรดกโลก เพื่อให้องค์กรที่ปรึกษาของคณะกรรมการมรดกโลกพิจารณา ในการนำเสนอขั้นตอนสุดท้ายนั้น จะมีการจัดส่งผู้เชี่ยวชาญมาลงพื้นที่เพื่อรับทราบข้อเท็จจริง และนำข้อมูลที่ได้ไปหารือร่วมกัน ก่อนนำเสนอความเห็นต่อคณะกรรมการมรดกโลกพิจารณาขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกต่อไป
ทั้งนี้ ผลการพิจารณาของศูนย์มรดกโลกออกมาเป็น 4 รูปแบบ ได้แก่
1.ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก (Inscribed)
2.ส่งกลับเอกสาร (Refer)
3.เลื่อนการพิจารณา (Defer)
4.ไม่ได้รับการขึ้นทะเบียน (Not Inscribe)
การนำเสนอเป็นแหล่งมรดกโลก ถึงแม้ว่าจะมีขั้นตอนและกระบวนการที่ใช้ระยะเวลาและมีความยุ่งยากในการดำเนินการจัดทำเอกสารนำเสนอ โดยชี้ให้เห็นว่าแหล่งที่นำเสนอมีคุณค่าความสำคัญและโดดเด่นในระดับโลก แต่ในความเป็นจริงการรักษาให้แหล่งมรดกโลกที่ได้รับการยกย่องยังคงคุณค่าความสำคัญเป็นเรื่องที่ยากยิ่งกว่าเพราะหากการบริหารจัดการไม่เป็นไปอย่างเข้มงวด หรือมีมาตรฐานก็จะทำให้ลดทอนคุณค่าความสำคัญ และปรับสถานะเป็นแหล่งที่ถูกจับตามอง หรือเป็นแหล่งที่อยู่ในภาวะอันตรายได้

🏞️ 🌿 มาถึงตรงนี้ หลายคนคงมีคำถามว่า แล้ว สผ. เกี่ยวอะไรกับการดำเนินงานด้านมรดกโลก?
ต้องเล่าย้อนไปเมื่อวันที่ 16 มิถุนายน 2530 คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบให้ราชอาณาจักรไทยเข้าร่วมเป็นภาคีสมาชิกในอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติ หรืออนุสัญญาคุ้มครองมรดกโลก โดยมอบหมายให้สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หรือ สผ. เป็นหน่วยประสานงานกลางของอนุสัญญา หรือในขณะนั้น คือ สำนักงานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ทั้งนี้ ภารกิจของ สผ. นอกจากจะเป็นหน่วยประสานการดำเนินงานระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งในประเทศและต่างประเทศในการดำเนินงานตามพันธกรณีของอนุสัญญา และส่งเสริมความร่วมมือในด้านต่าง ๆ ร่วมกันแล้ว ยังทำหน้าที่ในการเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจ และผลักดันการนำเสนอแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมหรือทางธรรมชาติที่มีคุณค่าของประเทศให้ได้รับการยกย่องเป็นแหล่งมรดกโลก
💬 ดังนั้น มรดกโลกคือการเตือนให้เรารู้ว่า “ธรรมชาติและวัฒนธรรม คือสิ่งที่เราต้องรักษาไว้ให้คนรุ่นต่อไป” แอดอยากชวนทุกคนมาช่วยกันเป็นส่วนหนึ่งของการดูแลสิ่งแวดล้อม เพื่อให้โลกของเรายังสวยงามและมีเรื่องราวให้เล่าต่อไปอีกนาน 🌎💫