28 กันยายน 2568 ไม่มีที่ไหนปลอดภัยจากโลกร้อน ทะเลแดงกำลังเดือด ปลาการ์ตูนตาย-ดอกไม้ทะเลฟอกขาว

ภาพปลาการ์ตูนในภาพยนตร์ที่แหวกว่ายอย่างมีความสุข กำลังจะไม่เหลือแล้วในระบบนิเวศของทะเลแดง งานวิจัยล่าสุดจากมหาวิทยาลัยบอสตัน (Boston University) เผยอุณหภูมิที่พุ่งสูงผิดปกติในช่วงปี 2022–2024 ทำให้จำนวนปลาการ์ตูนในทะเลแดงลดลง 94–100% ขณะที่ดอกไม้ทะเลตาย 66–94% ภายในเวลาเพียงไม่กี่เดือน

ปรากฏการณ์นี้สะท้อนถึงผลกระทบเฉียบพลันจากภาวะโลกร้อน พร้อมชี้ให้เห็นว่า ระบบนิเวศ ที่เคยถูกมองว่า “ทนทานที่สุดในโลก” กำลังมาถึงจุดเปราะบาง

          การล่มสลายของระบบนิเวศทางทะเล ในธรรมชาติ ปลาการ์ตูนและดอกไม้ทะเลมีความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัย (Mutualism) ที่ได้รับการศึกษาและยกย่องว่าเป็นตัวอย่างความร่วมมือของสิ่งมีชีวิตต่างชนิด เนื่องจาก “ดอกไม้ทะเล” จะให้ที่อยู่อาศัยและการป้องกันจากนักล่าแก่ปลาการ์ตูน ส่วน “ปลาการ์ตูน” ช่วยให้ดอกไม้ทะเลได้รับสารอาหาร

ทว่า อุณหภูมิที่สูงขึ้นทำให้เกิดความร้อนที่ทำลายสมดุลนี้โดยตรง จากผลการศึกษาพบว่า ดอกไม้ทะเลขับสาหร่ายเซลล์เดียว (Zooxanthellae) ที่ผลิตอาหารออกจากเนื้อเยื่อเพื่อตอบสนองต่ออุณหภูมิที่สูงเกินขีดจำกัด นำไปสู่ปรากฏการณ์ “ฟอกขาว” (Bleaching) เมื่อการฟอกขาวยืดเยื้อนานเกือบครึ่งปีตามสถิติที่พบในทะเลแดง ดอกไม้ทะเลจะอ่อนแอและตายลง ตามมาด้วยการหายไปของปลาการ์ตูนที่ไม่มีที่อยู่อาศัยหรือที่กำบังจากผู้ล่า

         “ทะเลแดง” ไม่ใช่พื้นที่ปลอดภัยอีกต่อไป ทะเลแดงเคยถูกขนานนามว่าเป็น “เขตรักษาความร้อน” (Thermal Refuge) พื้นที่ที่สิ่งมีชีวิตน่าจะต้านทานผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้ดี เพราะคุ้นชินกับอุณหภูมิสูงอยู่แล้ว แต่ข้อมูลจากการเก็บภาคสนามในแนวปะการังตอนกลางของซาอุดีอาระเบีย กลับแสดงให้เห็นผลตรงข้าม การตายของปลาการ์ตูนราว 94–100% ในพื้นที่ศึกษานี้
เป็นหนึ่งในสถิติที่สูงที่สุดที่เคยมีการบันทึกเกี่ยวกับการสูญพันธุ์เฉพาะถิ่น (Local Extinction) ของปลาทะเลชนิดหนึ่งภายในช่วงเวลาสั้นๆ

          ผลกระทบแบบลูกโซ่ งานวิจัยยังพบว่า ไม่เพียงแค่จำนวนประชากรลดลง แต่พฤติกรรมของปลาการ์ตูนก็เปลี่ยนแปลงในเชิงลบ หลังดอกไม้ทะเลฟอกขาวปลาการ์ตูนมีแนวโน้มออกมาอยู่ด้านนอกมากขึ้น สีส้มสดของพวกมันโดดเด่นบนฉากหลังสีขาว ทำให้ตกเป็นเป้าหมายนักล่า ขณะเดียวกัน ดอกไม้ทะเล ที่ฟอกขาวยังมีความสามารถในการยิงพิษเพื่อป้องกันตัวลดลง สิ่งเหล่านี้เร่งให้การสูญเสียเกิดขึ้นเร็วขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

กรณีปลาการ์ตูนและดอกไม้ทะเลในทะเลแดง เป็นตัวอย่างล่าสุดของความเปราะบางที่เกิดขึ้นในระบบนิเวศใต้ทะเล ซึ่งเคยถูกมองว่า “มั่นคง” หรือ “ยืดหยุ่น” ต่อความเปลี่ยนแปลง หากสายพันธุ์ที่มีวิวัฒนาการอยู่ร่วมกับสภาพแวดล้อมที่ร้อนจัดยังไม่สามารถปรับตัวได้ภายใต้ความร้อนแบบใหม่ นั่นหมายถึง สิ่งมีชีวิตส่วนใหญ่ในมหาสมุทรอาจกำลังอยู่บนเส้นทางเดียวกัน

ที่มา : https://spacebar.th (https://spacebar.th/social/sustainability-red-sea-scorching-clownfish-die-off)