29 กรกฎาคม 2564 โลกร้อน : จะมีอะไรใหม่ในรายงานสภาพภูมิอากาศโลกครั้งสำคัญที่สุดในรอบเกือบ 10 ปี

ที่มา:

https://www.khaosod.co.th/around-the-world-news/news_6534737

คณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change หรือ IPCC) กำลังเตรียมรายงานประเมินสถานการณ์โลกร้อนที่มีเนื้อหาละเอียดครอบคลุมมากที่สุดนับแต่ปี ค.ศ. 2013 ในช่วง 2 สัปดาห์ข้างหน้านี้ นักวิทยาศาสตร์จะร่วมการประชุมทางออนไลน์เพื่อปรึกษาหารือ และถกเถียงถึงผลการศึกษาวิจัยด้านสภาพอากาศของพวกเขากับบรรดานักวิทยาศาสตร์คนอื่น ๆ และผู้กำหนดนโยบายของประเทศต่าง ๆ รายงานสรุปสำหรับผู้กำหนดนโยบาย (The Summary for Policymakers) ความหนาประมาณ 40 หน้า จะมีบทบาทสำคัญในการแนะแนวทางในการรับมือกับปัญหาด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่สำคัญต่าง ๆ อันจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงหน้าประวัติศาสตร์ของมวลมนุษยชาติ ซึ่งหลายฝ่ายหวังว่าจะเป็นไปในทิศทางที่ดีขึ้น ผู้เชี่ยวชาญระบุว่า รายงานฉบับนี้จะเป็น “การเตือนสติ” ให้แก่รัฐบาลประเทศต่าง ๆ ซึ่งในการหารือที่ IPCC เป็นผู้จัดขึ้นนี้มีสมาชิกเข้าร่วมจาก 195 ประเทศ แมตต์ แมคเกรธ ผู้สื่อข่าวสิ่งแวดล้อมของบีบีซี จะพาไปดูประเด็นสำคัญต่าง ๆ ในรายงานที่นักวิทยาศาสตร์กำลังร่วมกันเขียนขึ้นฉบับนี้ รวมถึงหาคำตอบว่าทำไมมันจึงมีความสำคัญมากที่สุดในรอบ 10 ปี และจะส่งผลต่อเราทุกคนอย่างไรบ้าง

จะมีอะไรในรายงานประเมินสภาพภูมิอากาศโลกครั้งที่ 6

IPCC เคยออกรายงานแบบนี้มาแล้วเมื่อครั้งก่อน โดยที่ตอนนั้น การพยากรณ์สภาพอากาศยังเชื่อถือได้ในระดับหนึ่ง และการละลายของชั้นดินเยือกแข็งคงตัว หรือ Permafrost ในแถบไซบีเรีย ยังไม่รุนแรงมากนัก แต่ในปีนี้คณะกรรมการ IPCC ต่างมาร่วมประชุมกันท่ามกลางสภาพอากาศที่รุนแรงสุดขั้วทั้งในประเทศสหรัฐอเมริกา แคนาดา ทวีปยุโรป และเอเชีย จึงทำให้คำถามเรื่องบทบาทของมนุษย์ในการทำให้เกิดปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก ถูกถามดังขึ้นกว่าทุกครั้งที่ผ่านมา ด้วยเหตุนี้จึงคาดกันว่าในรายงานฉบับที่ 6 นี้ จะเน้นย้ำถึงประเด็นเรื่องบทบาทของมนุษย์ในการก่อให้เกิดวิกฤตด้านสภาพภูมิอากาศ ในรายงานฉบับก่อนหน้านี้ที่ออกมาเมื่อปี ค.ศ. 2013 คณะผู้จัดทำรายงานระบุว่า อุณหภูมิโลกที่สูงขึ้นนับแต่ช่วงทศวรรษที่ 1950 “มีความเป็นไปได้อย่างยิ่ง” ที่จะเกี่ยวข้องกับกิจกรรมของมนุษย์ ซึ่งคาดว่าในรายงานฉบับล่าสุดนี้ อาจมีการใช้ถ้อยคำที่รุนแรงขึ้น แม้จะมีเสียงคัดค้านจากบางประเทศก็ตาม

อย่างไรก็ตาม คาดว่าเนื้อหาในรายงานจะมุ่งเน้นไปที่เรื่องในปัจจุบัน และในอนาคตมากกว่าจะพูดถึงความรับผิดชอบในอดีต นอกจากนี้ จะมีเนื้อหาบทใหม่ว่าด้วยการเกิดสภาพอากาศรุงแรงสุดขั้วจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ซึ่งรวมถึงพายุที่มีแนวโน้มการเกิดต่ำแต่ส่งผลกระทบสูง ตลอดจนเหตุการณ์น้ำท่วม และภัยแล้งที่เกิดขึ้นทั่วโลกในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา

ศาสตราจารย์คอร์ริน เดอ เควเร จากมหาวิทยาลัยอีสต์แองเกลีย ในอังกฤษ ซึ่งอยู่ในคณะจัดทำรายงานของ IPCC สองครั้งที่ผ่านมาระบุว่า “เราคาดว่าจะมีข้อมูลมากมาย อันที่จริงนี่น่าจะเป็นครั้งแรกของ IPCC จะได้เห็นข้อมูลชัดเจนยิ่งขึ้นเกี่ยวกับความเสี่ยงจากเหตุการณ์สภาพอากาศรุนแรงสุดขั้วต่าง ๆ” นอกจากจะมีข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาระดับน้ำทะเลที่เพิ่มสูงขึ้น รวมถึงสถานการณ์ของขั้วโลกเหนือและขั้วโลกใต้แล้ว รายงานสรุปฉบับใหม่นี้จะให้ข้อมูลใหม่แก่พวกเราเกี่ยวกับโอกาสที่แท้จริงในการควบคุมอุณหภูมิโลกไม่ให้เพิ่มขึ้น 1.5 องศาเซลเซียสในศตวรรษนี้

IPCC คืออะไร และเกี่ยวอะไรกับเราทุกคน

IPCC ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1988 เพื่อนำเสนอผลการประเมิน และทางเลือกที่เป็นไปได้ในเชิงวิทยาศาสตร์และการเมืองในการแก้ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ แก่นักการเมืองในทุก 6 หรือ 7 ปี ในขณะที่โลกมีอุณหภูมิสูงขึ้นในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา IPCC ได้กลายเป็นเวทีสำคัญสำหรับ 3 เรื่องคือ 1) การสรุปสถานการณ์เชิงวิทยาศาสตร์เพื่อทำความเข้าใจปัญหา 2) ประเมินผลกระทบ และ 3) เสนอวิธีแก้ปัญหาที่จะส่งผลกระทบต่อเราทุกคนบนโลก หลายคนอาจคิดว่า IPCC เป็นเพียงเวทีทางวิทยาศาสตร์ แต่นั่นไม่ใช่ทั้งหมด

ศาสตราจารย์ริชาร์ด แบล็ก จากอิมพีเรียล คอลเลจ ลอนดอนกล่าวว่า “อันที่จริง IPCC ประกอบไปด้วยคณะผู้แทนจากรัฐบาล 195 ประเทศ และสำหรับผมนี่คือสิ่งสำคัญเกี่ยวกับ IPCC มันไม่ใช่แค่คณะนักวิทยาศาสตร์เท่านั้นที่จัดทำรายงานนี้ แต่มันยังได้รับการมอบหมายจากรัฐบาลด้วย นี่จึงทำให้รายงานฉบับนี้มีความพิเศษมาก” ช่วงหลายปีที่ผ่านมา เนื้อหาในรายงาน IPCC มีการใช้ถ้อยคำที่รุนแรงจากหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ

ในปี ค.ศ. 2013 รายงานระบุว่า มนุษย์เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดภาวะโลกร้อน และเอกสารนี้ได้นำไปสู่การทำความตกลงปารีส (Paris Agreement) เพื่อกำหนดมาตรการลดปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ที่มีการลงนามในปี ค.ศ.2015 ในปี ค.ศ. 2018 IPCC ออกรายงานพิเศษที่มุ่งเน้นไปที่เรื่องเดียวนั่นคือ การจำกัดอุณหภูมิโลกไม่ให้เพิ่มสูงขึ้นเกิน 1.5 องศาเซลเซียส คาดว่ารายงานฉบับใหม่ของ IPCC ที่จะตีพิมพ์ในวันที่ 9 ส.ค. นี้ ก็น่าจะก่อให้เกิดผลกระทบครั้งใหญ่ก่อนถึงการประชุมสุดยอดด้านสภาพภูมิอากาศของสหประชาชาติ (COP26) ที่เมืองกลาสโกว์ ของสกอตแลนด์ ในเดือน พ.ย. ที่จะถึงนี้ ศาสตราจารย์แบล็กกล่าวว่า “ผมคิดว่ามันจะเป็นการเตือนสติ อย่างไม่ต้องสงสัย”

วิทยาศาสตร์เชื่อถือได้แค่ไหน

เมื่อแล้วเสร็จ รายงานฉบับนี้จะเป็นผลลัพธ์จากงานศึกษาวิจัยของนักวิทยาศาสตร์ราว 200 คน ซึ่งถูกแบ่งออกเป็นกลุ่มหัวข้อต่าง ๆ เพื่อวิเคราะห์งานวิจัยที่ผ่านการพิจารณากลั่นกรองโดยผู้ทรงคุณวุฒิในช่วง 4 ปีที่ผ่านมา รายงานฉบับร่างในเบื้องต้นของ IPCC ได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก โดยมีนักวิจัยเข้าไปร่วมแสดงความคิดเห็นราว 75,000 ความเห็น ในปีนี้ถือเป็นครั้งแรกที่ IPCC จะจัดทำงานรายแบบทางไกลผ่านทางออนไลน์ ซึ่งตามปกติการประชุมนี้มักใช้เวลาประมาณ 1 สัปดาห์ และมีการหารืออย่างเผ็ดร้อนระหว่างคณะผู้แทนรัฐบาลและนักวิทยาศาสตร์ การที่เหลือเวลาอีกไม่กี่เดือนก่อนจะถึงการประชุม COP26 ในสกอตแลนด์ เดิมพันของผู้ร่วมจัดทำรายงาน IPCC จึงอาจเรียกได้ว่าสูงที่สุดในประวัติศาสตร์ยุคปัจจุบัน

นอกจากนี้ โลกเผชิญภัยพิบัติทางธรรมชาติอันร้ายแรง ทำให้ประชาชนทั่วไปและนักการเมืองตระหนักถึงปัญหาด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน ซึ่งปัจจัยที่กล่าวมาเหล่านี้จะยิ่งเพิ่มแรงกดดันให้ IPCC และทำให้คณะผู้ร่วมจัดทำรายงานต้องทำงานกันอย่างหนักตลอดช่วง 2 สัปดาห์ข้างหน้านี้