17 กุมภาพันธ์ 2567 แร่ธาตุลิเทียมคืออะไร ใช้ทำอะไรบ้าง การขุดเหมืองกระทบสิ่งแวดล้อมยังไง?
ที่มา : Springnews (https://www.springnews.co.th/program/keep-the-world/847870)
ประเทศไทยพบแหล่งแร่ลิเทียมอันดับ 3 ของโลก? ชวนดูว่าทั่วโลกมีแหล่งแร่ลิเทียมที่ไหนบ้าง? ลิเทียมคืออะไร ใช้ทำอะไรบ้าง และการทำเหมืองกระทบสิ่งแวดล้อมแค่ไหน?..เกิดเป็นที่ฮือฮาสำหรับเดือนมกราคมนี้ หลังกระทรวงอุตสาหกรรมและกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ (กพร.) ออกมาประกาศว่า ประเทศไทยของเราพบแหล่งแร่ลิเทียมมากกว่า 14.8 ล้านตัน มากเป็นอันดับ 3 ของโลก รองจากโบลิเวียและอาร์เจนตินา และเป็นเกรด
เกรดลิเทียมออกไซด์เฉลี่ย 0.45% ที่ถือว่ามีคุณภาพสูงสร้างความหวังแต่ตื่นเต้นเร้าใจให้กับประชาชนมาก ๆ แต่แล้วแสงนั้นก็ดับลง เพราะภายหลังได้ออกมาแก้ข่าวว่า เข้าใจผิด ไทยไม่ได้มีแร่ลิเทียมมากเป็นอันดับ 3 ของโลก ที่จริงการค้นพบนี้ เป็นผลงานของทีมวิจัยที่นำโดย ผศ.ดร.อลงกต ฝั้นกา หัวหน้าหน่วยปฏิบัติการวิจัยแร่และศิลาวิทยาประยุกต์ ภาควิชาธรณีวิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่ได้ค้นพบแหล่งทรัพยากรลิเทียม ที่แหล่งสำรวจบางตีอุ้มและแหล่งเรืองเกียรติ จ.พังงา ซึ่งงานวิจัยก็ไม่ได้บอกนะว่าพบมากเป็นอันดับ 3 ของโลก..ข้อเท็จจริงคือ แหล่งแร่ลิเทียมดังกล่าว อยู่ในแร่เลพิโดไลต์ (lepidolite) มีลักษณะเป็นแร่แผ่นสีม่วงอมชมพูที่พบในหินเพกมาไทต์ (pegmatite)..ที่เกิดจากการตกผลึกของแมกมาที่สัมพันธ์กับหินแกรนิตที่กระจายตัวอยู่ในพื้นที่ภาคใต้ของไทย
งานวิจัยบ่งชี้ว่าสิ่งที่พบคือ Mineral..Resource..ซึ่งก็คือ ปริมาณทางธรณีวิทยาของทรัพยากรแร่ ไม่ใช่ Lithium..Resource..หมายถึงทรัพยากรโลหะลิเทียม กล่าวง่าย ๆ คือ ปริมาณ 14.8 ล้านตันนั้น คือ..รวมแร่ทั้งหมดที่ปกคลุมลิเทียมอยู่ด้วย ไม่ใช่ลิเทียมเพียว ๆ ซึ่งการจะได้มาซึ่งลิเทียมเราจะต้องนำไปกลั่น ไปสะกัดออกมาอีกที ดังนั้น ปริมาณที่ประมาณไว้หลังสกัดออกมาเราก็น่าจะได้ลิเทียมประมาณ 6 หมื่นตันเท่านั้น
แร่ลิเทียม คือโลหะที่เบาที่สุดในบรรดาโลหะทั้งปวง มีความหนาแน่นครึ่งหนึ่งของน้ำ ซึ่งมีสัญลักษณ์ในตารางธาตุคือ Li..ทนความร้อนสูงส่วนใหญ่แร่ลิเทียมจะถูกนำไปใช้ในการผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ ถ่านไฟฉาย จาระบีลิเทียม รวมไปถึงแบตเตอรี่ยานยนต์ไฟฟ้าอย่างแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน ที่กำลังมีความต้องการสูงในตลาด EV CAR ตอนนี้ จึงไม่แปลกที่หลายคนจะคาดหวัง เพราะหากประเทศไทยพบแหล่งแร่ลิเทียมจริง ๆ อาจจะทำให้เราเป็นผู้ส่งออกลิเทียมรายใหญ่ของโลกและแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าอาจจะมีราคาถูกลงได้แล้วประเทศไหนมีแหล่งแร่ลิเทียมมากที่สุด ข้อมูลจาก U.S.Geological Survey หรือสำนักงานธรณีวิทยาของสหรัฐอเมริกา ที่อัปเดตเมื่อเดือนมกราคม 2023 เผยว่า ประเทศที่มี Lithium Resource มากที่สุดคือ โบลิเวียมีแร่ลิเทียม 21 ล้านตัน รองลงมาคือ อาร์เจนตินา 20 ล้านตัน สหรัฐอเมริกา 14 ล้านตัน ชิลี 11 ล้านตัน และออสเตรเลีย 7.9 ล้านตัน ส่วนประเทศที่ผลิตลิเทียมได้มากที่สุด (Lithium Producers) ข้อมูลจากแหล่งเดิมแต่อัปเดตปี 2022 เผยว่า ออสเตรเลียผลิตลิเทียมได้มากถึง 61,000 ตัน มากที่สุดในโลก รองลงมาคือ ชิลี 39,000 ตัน จีน 19,000 ตัน อาร์เจนตินา 6,200 ตัน และบราซิล 2,200 ตัน การมีแร่ลิเทียม บ่งบอกถึงความก้าวหน้าด้านทรัพยาแร่และความมั่งคั่งของประเทศใช่ไหมคะ แต่จริง ๆ แล้ว การจะสร้างเหมืองแร่นั้น เราจะต้องแลกกับทรัพยากรธรรมชาติอันทรงคุณค่าของเราชุดใหญ่เลย..สุดท้ายก็เรื่องผู้คนในท้องถิ่นและกลุ่มชนชาติพันธุ์นี่แหละชนพื้นเมืองในอเมริกาใต้ได้รับผลกระทบจากการขุเหมืองลิเทียม กิจกรรมดังกล่าว ทำให้ชนพื้นเมืองเดินออกจากดินแดนที่เรียกว่าบ้านไปหลายร้อนคนแล้ว เพราะสุดท้ายเสียงของพวกเขาไม่มีความหมายและแพ้อำนาจของเอกชนอยู่ดี หรือชุมชนในทะเลทราบอาตากามาของชิลี แหล่งน้ำที่นั้นปนเปื้อนสารเคมีอันตรายที่มาจากบริษัทเหมืองแร่ 2 แห่งแถวนั้น ซึ่งที่แห่งนี้เป็นที่ตั้งของภูเขาเสื้อผ้า ปัญหาฟาร์ตแฟชั่นโลกด้วย