31 สิงหาคม 2563 สัตว์จำศีลชนิดแรกของโลกงีบหลับบ่อย จนรอดชีวิตจากการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่
ที่มา:
https://www.bbc.com/thai/features-53964563
ผลวิเคราะห์ซากฟอสซิลของสัตว์เลื้อยคลานดึกดำบรรพ์ชนิดหนึ่งในสกุลลีสโทรซอรัส (Lystrosaurus) ซึ่งมีอายุเก่าแก่ถึง ๒๕๐ ล้านปีพบว่า มันอาจเป็นสัตว์ชนิดแรกของโลกที่รู้จักการนอนจำศีล (hibernation) ลดระดับการเผาผลาญของร่างกายลงเพื่อประหยัดพลังงาน ทำให้มีชีวิตอยู่รอดได้ในสภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวย ลีสโทรซอรัสสายพันธุ์ที่มีพฤติกรรมจำศีล พบอยู่แต่ในทวีปแอนตาร์กติกาเท่านั้น โดยมันเป็นสัตว์เลื้อยคลานกินพืชที่มีขนาดเท่ากับหมู และถือเป็นญาติกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในปัจจุบันอีกด้วย ทำให้ไม่น่าประหลาดใจว่า สัตว์โบราณชนิดนี้นอนจำศีลในลักษณะคล้ายกับหมีหรือค้างคาวที่เราคุ้นเคยกันดี นักวิทยาศาสตร์ทราบถึงพฤติกรรมการจำศีลของลีสโทรซอรัสได้ จากการวิเคราะห์วงปีในเขี้ยวยาวหรืองา ซึ่งจะงอกออกมาจากจะงอยปากคล้ายเต่าของมันตลอดช่วงชีวิต ซึ่งวงปีเหล่านี้บันทึกความเปลี่ยนแปลงของระดับการเผาผลาญในช่วงเวลาต่างๆ รายงานการค้นพบที่ตีพิมพ์ในวารสาร Communications Biology ระบุว่า วงปีในงาของลีสโทรซอรัสที่ปรากฏเป็นแถบแคบเล็ก และมีร่องรอยของความเครียดมากกว่าจะแสดงถึงช่วงเวลาที่มีการจำศีล ซึ่งร่องรอยเช่นนี้ก็มีอยู่ในฟันของสัตว์ยุคปัจจุบันที่จำศีลในบางฤดูกาลของทุกปีด้วย
ดร. เมแกน วิตนีย์ จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดประเทศสหรัฐอเมริกา หนึ่งในทีมนักบรรพชีวินวิทยาผู้ค้นพบเรื่องนี้บอกว่า “สัตว์ที่อาศัยอยู่ในแถบขั้วโลกมักมีวิธีการปรับตัว เพื่อเอาชีวิตรอดในสภาพแวดล้อมที่โหดร้าย ซึ่งเราพบว่า การจำศีลนั้นเป็นพฤติกรรมปรับตัวแบบเก่าแก่ที่มีมานานมากแล้ว ไม่ใช่พฤติกรรมใหม่ทางวิวัฒนาการอย่างที่เคยเข้าใจกัน” แม้พื้นที่แถบขั้วโลกใต้หรือทวีปแอนตาร์กติกาในช่วงต้นของยุคไทรแอสซิก (Triassic) จะมีอากาศอุ่นกว่าในปัจจุบัน แต่ก็ยังมีความผันผวนเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศในแต่ละฤดูกาลรุนแรง ซึ่งลีสโทรซอรัสที่อาศัยในแถบนั้นอาจต้องจำศีลเป็นช่วง ๆ เพื่อให้อยู่รอดผ่านฤดูหนาวที่เย็นจัดแห้งแล้งและขาดแคลนอาหารไปได้ “เราคาดว่าลีสโทรซอรัสมีพฤติกรรมนอนจำศีลแบบสัตว์เลือดอุ่นในปัจจุบัน คือจะไม่หลับลึกหรือหลับยาว แต่จะงีบหลับและตื่นขึ้นบ่อยครั้ง รวมทั้งกระตุ้นระบบเผาผลาญให้ฟื้นตัวเป็นช่วง ๆ ตลอดฤดูกาลจำศีลของมัน” “การนอนจำศีลยังอาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้มันอยู่รอดจากการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ของสิ่งมีชีวิต ระหว่างยุคเพอร์เมียน – ไทรแอสซิก (Permian – Triassic extinction) เมื่อราว ๒๕๒ ล้านปีก่อนอีกด้วย” ดร. วิตนีย์กล่าว